Tại một khu dân cư trên đường Lộ Vòng Cung, thuộc phường An Bình, quận Ninh Kiều, một khoảnh đất trống chỉ vài chục thước vuông từ lâu đã trở thành “bãi rác”. Từ một đống rác nhỏ nay đã trở thành “núi rác”, cao gần 1m, phủ kín mảnh đất trống. Rác đủ loại, vương vãi, nhìn rất mất mỹ quan, án ngữ ngay ven đường chính của khu dân cư. Quá bức xúc, mấy ngày qua, xuất hiện một tấm bảng với dòng chữ, nội dung đại loại cái gì ngon lành thì để ở nhà dùng, còn đồ hôi thối thì đem cho người khác “lãnh hậu quả”, sau đó là hai chữ “cảm ơn” đầy mỉa mai. Hẳn, người viết tấm bảng này đã quá bức xúc và “bó tay” trước sự thiếu ý thức của những người hàng xóm.

Đi dọc các tuyến đường, khu dân cư, không khó bắt gặp những tấm biển nội dung là đừng xả rác, nhưng đủ cung bậc cảm xúc, từ cấm đến vận động, thậm chí là van xin, rồi mỉa mai, châm biếm, nặng lời. Nhưng trớ trêu thay, dưới tấm bảng vẫn đầy ắp rác, những túi rác mới tinh, mặc cho tấm bảng đã cắm từ rất lâu rồi. Chị Nguyễn Thị H.O, người dân ở phường Hưng Phú, quận Cái Răng, bức xúc: Cứ hễ có đất trống là có rác, nhìn đô thị rất nhếch nhác. Đáng nói, nhiều loại rác nhựa khó phân hủy hoặc gây nguy hiểm như kính, chai thủy tinh... cũng được xử lý kiểu “mặc kệ người ta nói”.

Tấm bảng nhỏ nhắc nhở bỏ rác đúng nơi quy định lạc lõng giữa vô số rác.

Xử lý rác thải thì đã có xe thu gom đến tận từng nhà, từng hẻm, nhưng dường như nhiều người còn sợ tốn vài mươi ngàn tiền thu gom mà xử lý rác theo kiểu “ném đá giấu tay”. Ra ngoài đường mang theo bọc rác, nhìn quanh xem có ai không, thế là nhanh nhanh tay ném rác vào đất trống, xuống sông... Đó là những hình ảnh rất xấu, kém văn minh ở một đô thị đang nỗ lực từng ngày, từng giờ xây dựng nếp sống văn minh.

Để chấm dứt tình trạng xả rác không đúng nơi quy định, làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân và hình ảnh của thành phố, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ vừa ban hành Chỉ thị về tập trung triển khai cuộc vận động “Người dân để rác đúng nơi quy định, vì thành phố Cần Thơ Xanh - Sạch - Đẹp - An toàn”. Có rất nhiều giải pháp được đưa ra, từ tuyên truyền, vận động đến kiểm tra, xử lý được lãnh đạo thành phố yêu cầu Ủy ban nhân dân quận, huyện và các sở, ngành có liên quan thực hiện, cho thấy quyết tâm cao, vì thành phố văn minh, sạch đẹp.

Trong đó, có nhiều giải pháp hay như giám sát, đánh giá và công nhận khu vực, ấp, phường, xã thực hiện hiệu quả cuộc vận động này như một tiêu chí về môi trường trong chương trình “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Liên kết với đề án xây dựng Đô thị thông minh, triển khai hệ thống tiếp nhận và xử lý nhanh, hiệu quả ý kiến của người dân qua tin nhắn, hình ảnh, thư điện tử, mạng xã hội và điện thoại về tình trạng xả rác ra đường phố, ao, hồ và kênh, rạch ở các phường, xã. Các địa phương tăng cường kiểm tra và rà soát các điểm rác thải đổ trộm, rác vô thừa nhận, phế thải không đúng quy định trên địa bàn, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện những hành vi bỏ rác không đúng nơi quy định, tự ý đốt hoặc chôn lấp rác thải trên địa bàn, đảm bảo mọi hành vi vi phạm phải được phát hiện kịp thời và xử lý triệt để.

Thực tế thời gian qua, việc xử lý hành vi bỏ rác không đúng nơi quy định không phải dễ thực hiện vì phải có bằng chứng, xét mức độ, tần suất vi phạm... Nhưng điều quan trọng là không ai, kể cả camera, có thể canh chừng ý thức của một cá nhân ngày này qua tháng nọ. Ý thức của người dân là trên hết, trước hết, quyết định hơn hết, trong việc xử lý rác sinh hoạt. Suy cho cùng, đã “ăn sạch” thì phải “ở sạch”. Sạch không phải chỉ vì môi trường sống chung của cộng đồng dân cư, xã hội, mà còn cho mình, vì mình. Ai cũng nghĩ một túi rác của mình sẽ chẳng thấm vào đâu, thì một “núi rác” là chuyện sớm muộn.